Хүн амын олонх нь хотгойдууд, халх, буриад, дархад, урианхай, уйгар зэрэг олон ястны өлгий нутаг юм. Монгол улс, тив дэлхийд, аймаг орон нутгийнхаа уул усны нэр алдрыг дуурсгасан олон арван алдартнууд төрсөн байдаг. Ардын хувьсгалын үйл хэрэгт оролцсон партизан 62, Улсын баатар 4, хөдөлмөрийн баатар 25, ардын цолтон 5, гавьяат цолтон 108, төрийн шагналт 14, эрдэмтэд 170 гаруй байна. Хөвсгөлийн муж нь хойд, өмнөд талаараа өндөр сарьдаг уулс хөвч тайгатай, баруун зүүн хэсгээрээ бэсрэг уулсын тэгш өндөрлөг тал хөндийтэй, далайн түвшнээс дээш 1500-3000 метрийн өндөрт оршино.
Аймгийн нийт нутгийн 33,2 мянган хавтгай дөрвөлжин километр талбай буюу 3,3 сая га талбайг байгалийн ой хар мод, хуш, нарс, гацуур, жодоо, хус, улиас, улиангар хайлаас бургас эзэлдэг. 2100 гаруй зүйлийн гуурст ургамал ургадагийн 200 гаруй нь эмийн, 500 гаруй нь тэжээлийн, 10 гаруй нь хүнсний, 4 нь техникийн, 300 гаруй зүйлийн гоѐл чимэглэлийн ургамал байна. 36 зүйл цэцэгт ургамал Монголын “Улаан ном”-д бүртгэгджээ.
Эх газрын эрс тэс уур амьсгалтай. Өвөлдөө 20-40 хэм хүйтэрч, зундаа 30 хэм хүртэл халуун болно.
Манай аймаг улсын хэмжээнд гадрагын усны нөөцөөрөө тэргүүлдэг.
Усны тооллогоор гол горхи 761, булаг шанд 803, рашаан ус 50, нуур тойром 370 тоологдсон байна.
Хангай, Хөвсгөлийн нурууны усны хагалбараас эх авсан Идэр, Тэс, Буянт, Той, Хөнжил, Харцат, Салбарт, Бөгдгөөн, Агар, Шавар, Эг, Бэлтэс, Дэлгэрмөрөн, Үүр, Уйлган, Ариг, Гуна, Хөг, Шарга, Шишгэд, Тэнгис, Хороо, Ханх голууд, Хөвсгөл далай, Сангийн далай, Зүүн нуур, Жугнай, Гандан нуур зэрэг хүн малын ундаа болсон цэнгэг усны арвин баялаг нөөцтэй. Хөвсгөлийн их тайга, ой хөвч, гол мөрөн, нууруудад ан амьтан араатан жигүүртэн, загас жараахай нутагшин байрших таатай орчин нь болдог. Эдгээрт 66 зүйлийн хөхтөн, 20 зүйлийн загас, 244 зүйлийн шувуу, 4 зүйлийн хоѐр нутагтан, хэвлээр явагч байдаг юм. Хөвсгөл аймаг түүхэн хөгжлийн явцад өргөжин тэлж, өнгөжин жавхаажсаар зах зээлийн нийгэм эдийн засгийн харилцаанд шилжиж хөдөө аж ахуй, газар тариалан, үйлдвэрлэл, худалдаа үйлчилгээ, аялал жуулчлалын чиглэлээр хөгжих ойрын болон хэтийн бодлого зорилтоо дэвшүүлэн хэрэгжүүлж байна.
Түүхэн хөгжлийн 80 жилийн өндөрлөгөөс харахад манай аймаг 109,6 мянган хавтгай дөрвөлжин километр нутагтай, 124.6 мянган хүн амтай, 3.1сая толгой малтай, засаг захиргааны 23 сум, 1 тосгон, 125 багтай. Байгалийн унаган төрхөөрөө нүд баясгаж сэтгэл сэргээсэн газрын цэнхэр нүдэн Хөвсгөл нуур, Дархадын цэнхэр хотгор, Даян дээрхийн агуй, Улаан тайга, Уушигийн өвөр, Уран дөш уул, Эг, Шишгэд, Дэлгэрмөрөн, Идэр, Чулуут, Тэнгисийн гол бидний бахархал төдийгүй дэлхийн аялагчдын анхаарлыг татсан бүс нутаг болон хөгжих зам нээгдэж байна.
Аймгийн ерөнхий боловсролын 35сургуульд 25918 сурагчид суралцаж, 37цэцэрлэгт 5325хүүхэд хүмүүжиж, Далай ван коллеж, МСҮТөвд 700-аадоюутан залуус мэргэжил эзэмшихээр суралцаж байна.
Орчин үеийн оношлогоо, эмчилгээний тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон аймгийн Нэгдсэн эмнэлэг нарийн мэргэжлийн тусламж үйлчилгэг ард иргэддээ хүргэж, 24 сум, 10 өрхийн эмнэлэгт мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө тусламж үзүүлж байна.
Төр түмэн олныхоо сайн үйлсийн төлөө ариун тангарагаа өргөсөн төрийн албаныхан, хууль хяналтын байгууллагынхан, хилийн болон ардын армийн анги нэгтгэлийн бие бүрэлдэхүүн, эрүүл мэндийн манаанд цаг үргэлж зогсдог эмч, эмнэлгийн ажилтнууд, эрдэм мэдлэгийн далай их санг баяжуулагч охид, хөвгүүдийг сурган хүмүүжүүлэгч боловсролын салбарынхан, биеийн тамир, соѐл урлаг, нийгмийн бусад салбарынханы ажил үйлс өөдрөг, амжилт бүтээлээр дүүрэн байна.
No comments:
Post a Comment